मैले नबुझेको दशैं

मैले नबुझेको दशैं 

तल लेखिएका कुराहरु, मैले भोगेका, समाजमा देखेका अनुभवहरुमा आधार भै लेखिएका हुन् | कसैको जीवनसंग मेल खान गएमा, संयोग मात्र हुनेछ | कसैलाई आपतिजनक लागेमा, "SUE ME " ;) 

PS: I am not a 'literary' writer. I can't even read novels. So, please don't judge my writing from a literary perspective. :D 

Dashain
source :imnepal.com

" आहा, भोलिबाट दशैं.. "

ऊ उत्साहित छ तर म छैन | उसको अनुहारमा खुसीको उज्यालो देख्छु, तर मेरो जीवनमा खासै फरक परेको छैन, जस्तो थ्यो तेस्तै छ | 

हैन, त्यो खुसि के को? मैले दशैंको कुन पाटो बुझेको छैन? के छ दशैंमा तेस्तो खास खुसीको कारण जुन मैले अझै बुझ्न सकेको छैन?

घरबाट टाढीएर बसेकाहरुलाई धेरै समय पछि घर जानको खुसि होला, आफ्ना बाबु आमा , आफन्त र मित्रहरुलाई भेट्न पाउने खुसि होला...तेइ हो त मैले बुझ्न नसकेको ?

"तेरो पो घर काठमाडौँमै छ, बाउ आमा संगै छन्, तेइ भएर तलाई खासै फरक नपरेको" भनेर भन्दा हुन् | म त घरबाट कैलेइ टाढा नबसेको जस्तो कुरा पो गर्छन गाठे ! तिनीहरुको गल्ति पनि हैन, थाहा भए पो | ऐले २४ कटेर २५मा टेके , आफुले होस् सम्हालेको उमेर देखि हेर्ने हो भने, घर भन्दा टाढा धेरै बिताए होला मैले आफ्नो जीवन | दमौलीमा कक्षा ५ सकेर ६ मा जाने तयारीमा थिएँ, सायद १०-११ वर्षको हुदो हूँ,  हाम्रा प्यारा मा.ओ. ले  प्राइभेट स्कुल बन्द गर्ने घोषणा गरे | खै के बुद्धी लगाका थिए ति बुद्धिमान भनौदाहरुले | पढाई राम्रै थियो मेरो , बाउ आमालाई छोराले राम्रै ठाउँमा पढोस भन्ने चाहन्थे | तेसैले दमौलीको सरकारी स्कुलमा नराखी पोखरा पठाउने सुर  कसे  | पढाईमा राम्रो थिए, नत्र भुत्र पथाउथे होलान "पोखरा" ? बाउ आमालाई माया त लागिहाल्छ आफ्नो सन्तानको, तेस्मा कुनै दुइ मत नै छैन | तर जति माया लागे पनि मेरो पढाई राम्रो नभाको भए चै पक्कै पठाउने थिएनन् है , तेस्तो आर्थिक हैसियत थिएन | 

पोखराकै एउटा स्कुलमा भर्ना भए | पहिलो चोटी घरबाट टाढीएर बस्न लागेको थिए | पोखरामा आफन्त भनौदाहरु रहेछन , पछि थाह भयो , तर म बस्न मानिन | तेइ स्कुलकै होस्टेलमा बस्छु भनें | केहि समय पछि , सायद १ वर्ष पछि, मेरो दाइ पर्ने एक जना तेइ स्कुलमा भर्ना हुने कुरा चल्यो, तेसैले बाहिरै कोठा लिएर दुइ जना संगै बस्ने कुरा भयो | १ वर्ष जति संगै बसियो, पछि कारणबस फेरी होस्टेल नै बस्न थाले | SLC पास गरियो, खत्रै पेर्सेंट ल्याइयो, मार्कसिट देखाउन लायकको छ, जे होस् | दिमाग तेती पाको भैसकेको थिएन| "पेर्सेंट राम्रो छ, साइन्स पढ्नुपर्छ , डाक्टर बन्नुपर्छ" भन्न थाल्नुभो घरमा | आफु मोरो सोझो, हुन्छ भनिहाले | घर बसेको केहि महिना मात्र भाको थियो, फेरी टाढीएर बस्ने दिन आए | भक्तपुरमा एउटा सानो कोठा लिएर बसे | सायद ८-९ महिना बसे होला, तेस्पछि सबै परिवार काठमाडौँ आउनु भो, अनि बाकिको १२को पढाई परिवारसंग नै बसे | अब ब्याचलर्स गर्ने बेला थ्यो | कम्प्युटर इंजिनीरिंग पढ्ने सुरमा पुगे | (अह एम.बि.बि.एस. पढीन , त्यो फेरी arkai katha छ) | के.यु. भर्ना भए, धुलिखेलमा थियो, काठमाडौँ , अझै भनुम कोटेश्वोरदेखि २८कि.मि. थियो | घर बाट आवत जावत गर्न गार्हो थियो, तेतै नै बसे | ६ महिना जति कोठा लिएर साथीहरुसंग बसे, बाकी साढे ३ वर्ष होस्टेल मा (फेरी !) | 

जोड, घटाउ, गुना र भाग गर्दै जादा मैले ९ वर्ष भन्दा बढी घरबाट टाढा बिताए | तेसैले "घरबाट टाढा बस्नेलाइ दशैंको खुसि तैले बुझ्दैनस" भनेर भन्न अलि नमिल्ला कि ? 

फेरी भन्नुहोला "ऐले पो घरमा परिवारसंगै भएकोले मतलब नलागेको होला, तेतिबेला त मतलब लाग्थ्यो होला नि?" 

मेरो परिवारमा कुरा नलगाउनु होला , साँचो कुरा भन्छु | तेती बेला मलाई दशैंमा घर फर्किने खुसि त हुन्थ्यो, तर परिवार, मित्रजन र आफन्त संग भेट्ने खुसि हैन, दशैं बिदा सम्म पढ्न नपर्ने र १ महिना सम्म खुट्टा पसारेर बस्न पाउने कुराले खुसि हुन्थे | :D 

ब्याचलर्सको बेलामा हफ्ताको एकचोटी आउन मिल्थ्यो घर, तेइ पनि आइन्थेन, आमाले फोन हानेर "तेरो अनुहार देख्नुपर्यो, मुन्टी घर" भनेपछि बल्ल आइपुग्थे| मलाई घरबाट टाढा बस्न नै रमाइलो लाग्न थालेको थियो सायद | 

खै दशैंको यो कुरो चै कैलेइ बुझिएन | मेरो मन ढुंगाको होला | हाहा !

ठिकै छ | मेरो मन ढुंगाको हुँदो हो, तर जति सुकै गफ जोते पनि, बाउ आमा र आफन्तको मायाले कहिले दशैं आउदो हो भनेर कुर्नेहरु धेरै नै कम हुन्छन, ग्यारन्टी कुरो ! कैले दशैं आउला, बाउ आमासंग पैसा मागेर सपिङ्ग जामला , नया फोन किनुम्ला , बाइक किनुम्ला भन्नेहरु धेरै छन् | जागिरे छन् भने चै, घुम्न जाने , तास खेल्ने , रक्सि खाने भन्नेहरु धेरै छन | येही हो त मैले नबुझेको दशैं ? हुन सक्छ ! आफुलाई त कैलेइ रहर नै लागेन , दशैंमा नया लगाउने, तास खेल्ने, रक्सि खाने | दशैंमा नया किन्नै पर्छ भनेर चै कुन चै पुराणमा लेख्या छ हौ ? खै बुझ्दिन म , आफु त यो दशैं पनि तेइ झुत्रो कपडा लगाएर काटियो गाठे | नयाँ लगाउनु मन लागे दशैं आउनु पर्दैन | खल्तीमा पैसा चै हुनुपर्यो, कुरो तेती हो |

मैले नबुझ्या अर्को कुरा भन्या , "आफन्तको माया" ! हाहा हाहा हाहा !!! 

माफ पाउ , अलि धेरै नै हाँसो उठ्यो | बर्षभरि कैलेइ आफन्तको याद आउदैन , आफन्तलाई गार्हो, सार्हो परेको बेला आफन्तको याद आउदैन | अर्कोतिर आफन्तहरु पनि उस्तै , आफुलाई गार्हो,सार्हो पर्दा चाक देखाएर बस्छन , अनि दशैंमा चै "ओहो मेरो आफन्त, टिका लगाउनु पर्यो" भन्दै आउने | हैन यो कस्तो खालको दशैं हो क्या? के बुझिन मैले? 

भन्नुहोला, मैले यो कुरा ऐले यतिकै भनेको भनेर | हैन ! स्कुलमा "दशैं' शीर्षकमा निबन्ध वा अरु  केहि लेख्नुपर्दा, मैले सधै लेख्ने गरेको कुरा हो यो | 

दशैं भन्या त सत्यको बिजयको उत्सव मनाउने चाड पो हो त ! धेरैलाई त यो कुरा पनि थाह नहुदो हो ! तर दशैंमा हामी के देख्छौं? देखावटिपन ? अपव्यय ? घाती नहेरी हाड निल्ने बानि? सक्नेले त देखाउछन् , सके जति , तर नसक्ने ले ? नसक्नेले चै ऋण लिएर नयाँ लगाउने पर्ने रे, सके त खसी ल्याउने, नसके खसीको मासु ल्याउने पर्ने रे? हैन हो, यो कता लेख्या छ? धत्तेरिका !!!

"दशैं आयो, अब यो,यो,यो आफन्तकोमा जानुपर्छ , कानमा एउटा मात्र झुम्का र घाटीमा जम्मा १ तोलाको गहना लगाएर गयो भने के भन्लान? सस्तो खालको सुट लगाएर गयो भने के भन्लान? " ,येही हुन्छ सोच दशैंमा | हरे !!!

"दशैं आयो, हामीले त सकिन्छ, राम्ररी खाइएको छ, राम्रो लाइएको छ| तर यहाँ यस्ता पनि छन , जसले राम्रो लाउन त परे जाओस, राम्रो खान पनि पाएका छैनन्, तिनीहरुलाई लाइ खानेकुरा, लत्ता-कपडा बाडेर यो पालिको दशैं मनाउनु पर्ला " भनेर कसैले सोच्दिए पनि हुने ! 

छन् एस्तो सोच्नेहरु पनि, तर धेरै कम छन् , दुर्भाग्यवश |

दशैं, एकतिर आफ्नो बाबु आमा , परिवारको माया पाउने चाड रे, तेसैले खुसि रे, अर्कोतिर तेइ बाउ आमालाई बृद्ध आश्रममा लगेर छाड्ने नि तेइ सन्तान हून फेरी ! 

आफ्नो परिवारको लागि समय निकाल्न नसक्ने, साथिहरुसंग बसेर जांड खानलाई मात्र समय निकाल्न सक्नेहरुले त अझै मुख नै नदेखाए हुन्छ | आफन्त, प्रियजन , मित्रजन भेट्न पाउने खुसि रे, फेरी तेइ आफन्तलाई गार्हो पर्दा, सहयोग गर्न अघि नसर्ने रे | 

हैन कस्तो दशैं हो यो? मैले बुझ्न नसकेकै हो त?